Harz Roller

Harz roller kuşunun anavatanı Almanya’dır. Ötümü en güzel birkaç kanarya türünden biridir. Roller adını da kendine özgü bir ötüm şeklinden alır. Almanya’da kanarya yanlız sesi için yetiştirilir. Kuşun güzelliği o kadar önemli değildir. St.Andreasburg ve Leipzig en seçkin ötüşlü kuşları yetistirmekle ün yapmıştır. St.Andreasburg’ da diğer yerlere nazaran çok daha fazla kuş yetiştirilir. Neticede bu kuşların hepsi ”Germen Roller’‘olarak tanınır. Ülkemizde Harzen roller olarakta isimlendirilir. Almanya’da yılda iki milyondan fazla kanarya yetiştirildiği tahmin ediliyor. Yetiştirme sanatı ve kanaryaların seslerini korumak için, sert ses ve cıvıltıları bertaraf etmek için, derin alto ötüşler, dalgalanmalar ve titremeler yaratmak için özel bir dikkat sarf edilir. Roller’in şöhretini sağlayan bu uzun makara ötüşleridir.

Bu kuşlar dikkatle talim ettirilir. Genç kuşlar, sadece üstün ötüşlü kuşları dinliyecekleri bir yere konarak değil, taklit edecekleri sesleri kumanda için belli aletler kullanılarak talim ettirilir.

Hartz Mountain kuşlarının en meşhur cinsi ”Trute Strain” denen cinstir. Yıllar önce; Trute isimli fakir bir madenci, bu Harzt Mountain kuşlarından bir çoğunu bir merak olarak saklamış. Güzel öten kuşlarını satmak için hazırlamış. Bu madenci boş zamanlarinda kuşlarını talim ettirmiş. Nihayet bir Germen müsabakasında, karşılarındaki her şeyi silip süpüren, güzel öten bir çok kuş yetistirmeye muvaffak olmuş. Böylelikle Trute cinsi meşhur olmuş. Fakat kuşlarına güzel ötmeyi nasıl öğrettiğini asla söylemek istemiyen madenci yüksek fiyata bir hayli kuş satmış. Bugün inkişaf etmiş olan ‘‘Trute Strain” cinsi onlardan gelmedir. En güzel öten kuşlar ”Hartz Mountain” den gelir.

Harz roller kanaryalarının eğitimleri de ötümlerini geliştirmeye dönüktür ve yarışmalarda bunun üzerinden puanlanırlar. Ağırlıkla sarı olmak üzere çeşitli renklerde olabilirler.  Üretimi güç bir kanarya türüdür, fazla yavru alınamayabilir. İyi ötümlü yavrular alabilmek için ebeveynlerin dikkatle seçilmesi önemlidir. Yalnızca kaliteli kuşlar çiftleştirilmelidir. Standart kanarya yemleriyle ve yeşil besinlerle beslenebilirler. Ötüm kanaryaları için hazırlanan yem formülleriyle de beslenebilirler.  Almanya’da harz roller kanaryasına özel bir müze vardır.

Harzer Roller, dünyaca tanınan 3 Ötüm Kanarya ırkından biridir. Almanya´nın Oberharz bölgesinde, Lautenthal ve Sankt andreasberg arasında yetiştirilen bu irk 19. Yüzyılın ortalarında Avrupa´da popüler olmaya başlamıştır.
Yıllar süren eğitim ve üretim döneminden sonra bu ırkın ötümü, kapalı gaga ile kulağa hoş gelen, çeşitli ve melodik bir hale getirilmiştir.

Tarihçesine bakacak olursak ;

• 1485 İspanyol rahipler, kanaryalarin kafeste beslenebileceğini ve üretilebileceklerini farketmişler.
• 1555 Bir yazar olan Gessner, bir yazısında kanaryalardan bahsetmiş ve onlara ötümleri dolayısı ile şekerkuslar anlamina gelen ´Canariam Aviculam´lakabını takmıştır.
• 1600 Deniz yoluyla kanaryalar İtalya, Fransa ve İngiltere´ye ulaşmıştır.
• 1780 İtalyan gezginler bu kuşları Alp dağlarının bulunduğu bölgeye götürmüşler ve burada özellikle Tirol bölgesinde kanarya üretimi yeni bir meslek dalı olmuştur.
• 1806 İlk kez bir kanarya tüccari ismini belediyeye bu mesleği yaptığına dair kayıt ettirmiştir.
• 1824 Sankt andreasberg´de yıllık yaklaşık 4.000 erkek kanarya satılmaktadır
• 1836 Thüringen´de yasayan bir öğretmen olan H.O. Lenz Almanya´nin ve çevre ülkelerin hepsini dolaşmış ve en iyi kanaryaların Sankt Andeasberg´de yetiştirildiğini görmüştür.
• 1850 Sankt Andeasberg Harz üretiminin merkezi olmuştur.
• 1866 St.Petersburg´da sadece Harzer Roller icin bir satis merkezi acilmistir.
• 1872 Karl Russ kanarya üreticileri icin ilk mecmuayi cikarmistir.
• 1882 Büyük toptanci C.Reiche 1882ve 1883 seneleri arasinda,New York´a 120.000 tane erkek kanarya götürmüstür. Bunun yaninda Güney Amerika´ya 10.500, Avustralya´ya 5600 ve Güney Afrika´ya da 3000 kanarya satmistir. Avrupa´daki diger ülkeler 30.000 tane satin almislardir ve ayrica Almanya´da o yil 12.000 tane kanarya satilmistir.
• 1883 Sankt Andreasberg´de 350´den fazla aile kanarya yetistirmektedirler.
• 1885 Almanya´da 200´den fazla Kanarya üretimi ile ilgili dernekler bulunmaktadir
• 1890 Weltbund ve Verband der Deutsche Kanarienzüchter federasyon)kurulmustur.
• 1909 Stuttgart´da Weltbund ´un (Dünya Federasyonu) öngördügü bir puanlama sistemi ile Hakem yetistirme calismalarina baslanmistir.
• Ne yazikki 1. Dünya Savasinin da etkisi ile bu sektör cok gerilemiştir ve üretim de bayağı azalmıştır.
• 1948 “Deutsche-Kanarienzüchter-Bund”yani Kanarya federasyonu kurulmustur
• 2001 Sankt Andeasberg´de Harzer Roller müzesi acilmistir

Harzer Roller’in 4 ana nağmesi vardir:

1. Hohlrolle: Harzer ötümünde en önemli nağmelerden biridir;
   r harfinin yuvarlanarak ü,o,u sesli harfleri ile ötülmesi ile gerçeklesir.
   Mesela rurururu,rürürürü gibi….
2. Knorren: Bas bir tonda ötülmesi gerekir.
   Derin bir krururuuru sesi cok değerlidir mesela…
3. Hohlklingel: L harfinin sesli harflerle olan kombinasyonu ile olusur.
   Kus lülülü, lololo veya daha derin olarak lülülü olarak ötebilir.
4. Pfeiffen: Genellikle ötümün sonunda bu nagme karsimiza cikar.
   D harfinin sesli harflerle birleşmesi ile gerçekleşir.
   Yani; du ,dou gibi.

Artık günümüzde kaybolmak üzere olan nağmeleri de mevcuttur:

1. Klingel: Ötümde kus li sesini kullanirsa bu nagme Klingeldir.
2. Klingelrolle: Bu da ri sesi ile ötülmektedir.
   Veya Glucke, Schockel veya Wassertour da bu nagmelerdendir.

Harzerleri ötüşü 8 gruba ayrılır. Bunlar da kendi içlerinde 3 gruba ayrılır:

1. Temel ötüşler: Vokal çukuru turu,kaba ötüş,su sesi turu
2. Orta ötüşler: Şok ses,vokal çukuru,Gurklama
3. Yeterli ötüş turu; Çınlama turu.

Uluslar arası ölçülerde yapılan müsabakalarda değerlendirme aşağıdaki şekilde yapılır:

• Temel Ötüşler : 1-9 puan
  1-3 arası yeterli,4-6 puan iyi,7-9 puan arası çok iyi .
• Orta ötüşler : 1-6 puan
  1-2 puan arası yeterli,3-4 puan iyi,5-6 puan arası çok iyi
• Yeterli Ötüşler : 1-3 puan
  1 puan yeterli 2 puan iyi,3 puan çok iyi.

Yanlış ötüş türleri için ceza puanı kesilir.

[mom_video type=”youtube” id=”ZwPIBmwYRRo”]

Ötüş türlerinin tasviri:

1. Vokal çukuru turu: Bu tanımlama tur karekterinden ve ötüş türünün boğuk ses olmasından kaynaklanır.Bu ötüşü yapan bir kuş kesintisiz bir ötüş yapar.Ses tonunun geniş bir kapsamı olmasından dolayı ve yapısında zengin değişiklik olmasından dolayıkanarya ötüş türlerinin en iyisi olarak sayılır.Bu ötüşü yapan kuş Ü-O-ve U seslerini çıkarmak zorundadır.Diğer sesli harfleri çıkarırsa hata sayılır.R harfini çıkarmalı fakat bu ses ön planda sert olmamamlıdır.En güzel ses R harfi geri çekilerek çıkarılır ve H harfine bağlanırsa oluşur.
2. Gurklama: Bu türde bas sesi doğru olarak çıkarılmaktadır.Kanarya ötüşünde gurklama olmayınca ötüş yapılmış sayılmaz.O ve U sesli harfleri çıkarılır.Diğerlerine hata verilir.Sessiz harfler K-N_ve R harfleri Bu ötüş turunun metni şöyledir.Knorrr,knorrr,kurrr,knurrr gibi. Çeşitli varyasyonlar mümkündür. Yuvarlayarak gurklama,(burada R harfi açıkça duyulur.Boğuk Gurklama;Burada R ve K harfleri geri çekilir.Knorrr gurklama gibi.Yuvarlama knorr yapılıp vokal çukuru knordan geçilip gurklama knru ile tamamlanırsa bu knorr kusursuz knora yakın formdur.
3. Su sesi turu: Bu türdeki ötüşte kanarya sesine benzerlik duyulmaz.Çünkü ses su sesine benzemektedir.U harflerinden Ü,O harflerinden oluşan temel ses tonları oluşur.Sessiz harfler V-G-L-D_H-R ve B harfleridir.
4. Şakırdama : Önceki ötüş türlerinden ayrı olarak bu türde kanaryalar kesintili öterler.Ötüş esnasında kuşun sesinde küçük şakırdama sesleri duyulur.Bu ötüş sırasında tempo yavaştır.İki ton arasında duraklama vokal çukurundakinden daha büyüktür.Kuş hareket edince aynı zamanda şakırdama sesi meydana gelir.Bu ses kendi kendine oluşur.Bu güzel şakırdama sesinin temel tonları ü o veya u harfleridir.Sessiz harfleri L ve H harfleridir.Bu ötüş türünde kuş Ü den O ya (düşen şakırdama) veya U ya dönerse bu ötüş şakırdama ötüşünün değerini yükseltir.
5. Çukur Çınlaması: Bu tür ötüşte derinlik vardır.Çınlama yüksektir.Ve tempo oldukça hızlıdır.Gürültülüdür.Bu ötüş şakırdama ile birbirine yakındır.Sesli harf olarak Ü,O,U sesleri sessiz harflarden H duyulur.
6. Gruldama: Bileşik bir ötüş tarzıdır.Fakat bnun eğitimini yapabilmek ve yetiştirmek zordur.Kuşun gluk dediği açıkça ifade edilir.Sesli harfler Ü,O,U olmasına karşın sessiz harfler GLK,BLK,KLK sesleridir.Çok çeşitli ötüş tarzları vardır.Çukur gluk sesi,U(U harfi üzerinde ve yalın halde) su sesi ( Kloik sesi)çınlama sesi (gerçek ton üzerinde yumuşak bir ı sesi farkedilir.) Bunların yanında gluk rulesi vardır.Bu ötüşte iki gluk sesi tonu arasında R vardır.(Malinuacılar buraya dikkatttt)
7. Islık sesi (flüt): Jer kuşta bu sesin varolduğu iddia edilmektedir.Basit yapısından dolayı bütün dinleyiciler tarafından kolayca farkedilir.Orta türde ötüş sayılmasına rağmen ıslık türünde ötmeyen bir kanaryya noksan sayılır.İyi bir ıslık ötüşü Ü,O,U harfleri üzerine kurulur.Bunların üzerinde D ve T harfleri bulunmak zorundadır.
8. Çınlama turları: Bütün yetiştiricilerin turların yapılması esnasında çınlama ötüşü yapılması hakkında korkusu vardır.Çünkü bu ötüş keskindir ve çığlık sesi içinde kaybolur.İyi bir çınlama sesinde I sesi L-H ve D sesleri bulunmalıdır.Hafif bir gruldama sesi duyulur.Ve ötüş içinde hoş bir değişiklik olur.Çonlama turlarında I ve R harfi vardır.

Yukardaki turların hepsi tek bir kuşta bulunabilir. Fakat en iyi kuşlarda bile bu ötüş türlerinin bir veya bir kaçı noksandır.